De Neushoorn


Er zijn vijf soorten neushoorns: de witte en de zwarte neushoorn komen in Afrika voor, de Indische, Javaanse en de Sumatraanse neushoorn in Azië. Door het verdwijnen van hun leefgebied maar vooral door de meedogenloze jacht om hun hoorn is het aantal van alle soorten sterk afgenomen. De witte neushoorn is de grootste .
In Afrika leefden in de vorige eeuw waarschijnlijk honderd keer zoveel neushoorns als nu. De Javaanse neushoorn is inmiddels een van de zeldzaamste diersoorten ter wereld. Het Wereld Natuur Fonds zet zich al vanaf de oprichting voor de neushoorn in en heeft naast tegenslagen ook successen behaald. Zo staan de Indische en de witte neushoorn er nu beter voor dan enkele tientallen jaren geleden.

De witte neushoorn. Zijn maten en gewichten
• Maximum gewicht in het wild: 3.600 kilo.
• Maximum lengte van kop tot staart: 4,2 meter.
• Maximum schouderhoogte: 1,85 meter.
• Langste hoorn: 1,58 meter.
• Maximum leeftijd in het wild: gemiddeld tussen de 30 en 45 jaar, de witte neushoorn kan tot ongeveer 60 jaar oud worden.

De neushoorn ten voeten uit
Ogen
De neushoorn is erg bijziend. Van tien meter afstand ziet hij geen verschil tussen een mens en een boomstronk.

Lip
De zwarte neushoorn heet ook wel 'puntlip'. Met zijn spitse bovenlip plukt hij twijgjes en bladeren van struiken

Hoorn
De hoorn van de neushoorn bestaat uit hoornstof: dezelfde stof waarvan nagels en haar zijn gemaakt. Er zit geen kern van been in, zoals bij de hoorns van een koe. De hoorn groeit elk jaar ongeveer 7 centimeter, maar slijt ook.

Neus
Neushoorns ruiken uitstekend. Aan hun grote neusgaten kun je dat al zien. Als de wind hun kant op staat, kunnen ze je van kilometers afstand ruiken.

Huid
Neushoorns hebben een erg dikke huid. Tot tweeenenhalve centimeter. Andere dieren van dit formaat zouden een huid van 4 millimeter hebben.

Hoef
De neushoorn heeft aan elke poot drie hoeven. Hij hoort dan ook bij de 'onevenhoevige', net als paarden en tapirs.

Azië en Afrika
Ze leven vooral in India en Nepal, op Java en in Vietnam, op Sumatra en in het midden en zuiden van Afrika. Ooit kwam de neushoorn bijna over de hele wereld voor, ook in Europa. Neushoorns leven op plekken waar water en groen te vinden zijn: op graslanden en in bossen. Het meest opvallende aan de neushoorn is zijn neus. Die heeft één, en bij sommige soorten twee, punten van hoorn, het materiaal waar ook nagels van zijn gemaakt. Een afgezaagde of afgebroken hoorn groeit vanzelf weer aan, net als een geknipte nagel. Ook de huid van de neushoorn valt op. Hij ziet er bij sommige soorten uit als de platen van een harnas en kan wel 2,5 centimeter dik worden. Olifanten hebben een huid van twee centimeter dik.

Vijf soorten
Van de 165 soorten, zijn er nu nog vijf soorten neushoorns op de wereld:
 
Witte neushoorn (Ceratotherium simum). Dit is de grootste soort, met twee hoorns en een brede bovenlip. De witte neushoorn is niet wit, maar grijs. Het ‘witte’ komt van zijn brede bovenlip, door de Nederlanders ‘wijde’ bovenlip genoemd. In het Engels is dat ‘white’, ofwel ‘wit’ geworden. Een misverstand dus. In het midden van Afrika leeft de noordelijke witte neushoorn en in het zuiden de zuidelijke witte neushoorn.
Zwarte neushoorn (Diceros bicornis) met twee hoorns en een puntige bovenlip. De zwarte neushoorn is niet zwart, maar grijs en leeft nog op enkele plekken in zuidelijk Afrika en Kenia.
•  Indische neushoorn (Rhinoceros unicornis) met één hoorn en een bobbelige huid die als de platen van een harnas om hem heen hangen. Deze neushoorn wordt ook pantserneushoorn genoemd en leeft in India en Nepal.
Javaanse neushoorn (Rhinoceros sondaicus). De mannetjes van deze soort hebben één kleine hoorn. De Javaanse neushoorn heeft ook een huid als een harnas, maar minder bobbelig dan de Indische. Hij leeft op Java en in Vietnam.
Sumatraanse neushoorn (Dicerorhinus sumatrensis). Dit is de kleinste soort. De Sumatraanse neushoorn heeft twee hoorns en hij heeft als enige soort haren op zijn huid. Deze neushoorn leeft op Sumatra.

Paarden en tapirs
Neushoorns hebben aan elke poot drie hoeven. Net als paarden en tapirs. Daar zijn ze dan ook aan verwant. Net als, maar wat verder weg, aan andere hoefdieren zoals koeien, schapen, herten en varkens.

Sommige soorten bijna uitgestorven
Veertig jaar geleden waren er nog meer dan 100.000 neushoorns op de wereld. Nu nog ongeveer 16.000. De geschatte aantallen per soort:
 
• Zwarte neushoorn ongeveer 2.700
• Witte neushoorn ongeveer 10.300
• Indische neushoorn ongeveer 2.400
• Javaanse neushoorn ongeveer  60
• Sumatraanse neushoorn  minder dan 300

De Javaanse neushoorn, waar er nog maar een stuk of 60 van zijn, hoort bij de allerzeldzaamste dieren van de wereld. Ook met enkele ondersoorten van de zwarte en de witte neushoorn gaat het slecht. In Kameroen leven er bijvoorbeeld volgens schattingen nog maar 10 en in de Democratische Republiek Kongo nog maar ongeveer 25.


Witte neushoorn


Zwarte neushoorn


Indische neushoorn


Javaanse neushoorn


Sumatraanse neushoorn

Planten en gras
Neushoorns zijn groeneters. Ze eten op een dag tientallen kilo’s gras, bladeren en takken. Hun voedsel verschilt met de plek waar ze wonen. De witte neushoorn leeft bijvoorbeeld op het vlakke Afrikaanse land en eet vooral gras. De zwarte neushoorn eet jonge boompjes uit de bossen waar hij leeft. Op één dag lust hij er wel 250. De eetgewoonten van de verschillende soorten neushoorn zijn terug te zien in hun uiterlijk. De brede bovenlip van de witte neushoorn is handig bij het gras eten. De zwarte neushoorn gebruikt zijn puntige bovenlip om bladeren van de takken te trekken.

Zwaargewicht met slechte ogen
De neushoorn maakt indruk. Zelfs de kleinste soort, de Sumatraanse neushoorn, weegt nog 800 kilo. De zwaarste, de zwarte neushoorn, kan tot 3.600 kilo wegen. Met hun dikke huid en zware lijf, kunnen ze er uit zien als een standbeeld. De neushoorn heeft slechte ogen, maar uitstekende oren en neus. Wanneer hij iets hoort of ruikt dat gevaarlijk kan zijn, is hij beslist geen standbeeld meer. Een neushoorn stormt als het nodig is met een snelheid van vijftig kilometer per uur op zijn vijand af. Vaak hoeven ze dat niet te doen, want andere dieren laten de neushoorn liever met rust.

Na tien minuten op eigen benen
Neushoornvrouwtjes krijgen maar eens in vier of vijf jaar een jong. Die zijn bij de geboorte meteen al flink stevig en wegen tientallen kilo’s. Ze hebben nog geen hoorn, maar op hun neus zit wel een soort wrat. Na een week of vijf is die bobbel een hoorn geworden. Tien minuten na de geboorte staat een neushoornjong al stevig op zijn dikke poten. Neushoornjongen blijven een jaar of drie vier bij hun moeder. Wie in die tijd een neushoornjong iets zou willen doen, krijgt met een erg kwade moeder te maken.

Meestal alleen
De meeste neushoorns leven op zichzelf. Alleen de witte neushoorn leeft soms in kleine groepen en de eerste drie of vier jaar leeft een neushoornjong bij zijn moeder. Daarna gaan ze hun eigen weg. Neushoorns laten aan elkaar en aan andere dieren met hopen poep zien en ruiken welk gebied van hen is. Vrouwtjes laten nog wel eens andere neushoorns in hun gebied toe, maar mannetjes niet. Komt er toch een andere neushoorn, dan sproeit het mannetje urine op boomstronken en rotsen om aan de ander te laten ruiken dat het zijn terrein is. Is dat niet voldoende, dan komt de hoorn er aan te pas. Alleen in de paartijd zoeken mannetjes en vrouwtjes elkaar op.

Gemalen hoorn als medicijn
Wie in Afrika of Azië hoge koorts heeft, flink duizelig is of last heeft van een bloedneus, loopt kans als medicijn de gemalen hoorn van een neushoorn te krijgen. De hoorn van de neushoorn wordt ook gebruikt om handvaten voor dolken van te maken. Vooral in Arabische landen hebben mensen daar veel geld voor over. Voor de neushoorn is al deze belangstelling voor zijn hoorn niet best. Stropers doden meestal de dieren waar ze de hoorns van willen hebben, ook al is dat niet nodig. Met een afgezaagde hoorn kan de neushoorn gewoon verder leven. De hoorn groeit vanzelf weer aan. Officieel is de internationale handel in de hoorn van de neushoorns verboden.

Bron: WNF